Opdrachtgever: ABN AMRO
Domein:
Financiën, Inclusiviteit
ABN AMRO wil meehelpen aan gelijke kansen voor iedereen. Mensen in kwetsbare posities hebben onze steun nodig. Als bank bevindt ABN AMRO zich in de positie om hulp te bieden, om sociale impact te hebben. Niet omdat het moet, maar omdat ABN AMRO vindt dat het hoort bij hun rol in de samenleving. In dit What if Lab gaat de bank samen met drie ontwerpstudio’s op zoek naar een oplossing voor financiële onafhankelijkheid, waarmee ze een bijdrage leveren aan gelijke kansen in Nederland.
Samen met Afdeling Buitengewone Zaken, Studio Tast en (ink.) gaat ABN AMRO de uitdaging aan.
Ben je benieuwd naar dit Lab? Bekijk hier de samenvattende video.
Lees de briefingHoe kunnen we een (grotere) financiële onafhankelijkheid bewerkstelligen door beter aan te sluiten bij de belevingswereld van vrouwen?
Persoonlijke financiën, voor (te) veel mensen nog steeds een ingewikkeld onderwerp waar we liever niet te veel over nadenken. We leven van loonstrook tot loonstrook, klus tot klus of in de veronderstelling dat onze partner dat vast goed regelt. We vertrouwen erop dat het morgen ook wel weer goed komt. Een groter plaatje dan dat wordt al snel abstract en lastig te bevatten.
Maar goed geregelde financiën zijn ook een vangnet, en dat vangnet moet al in plaats zijn voordat je valt. Gelukkig doe je dat niet alleen: je werkgever en de overheid helpen daar voor een deel aan mee. Daar zit wel een maar aan, want dit vangnet blijkt niet even sterk te zijn voor iedereen. Weeffouten uit ons verleden hebben daarbij een systeem opgeleverd dat over het algemeen veel gunstiger is voor mannen dan vrouwen.
Dat heeft te maken met de inkomensverschillen tussen man en vrouw, de verdeling van zorgtaken, onderbreking van een carrière door zwangerschap en het gebrek aan (financiële) ondersteuning daarbij, het grote aantal vrouwen dat parttime werkt, het grotere volume onbetaalde arbeid dat vrouwen verzetten en de positie van de man als uitgangspunt bij veel beslissingen en ontwikkelingen.
En dat is zorgelijk. Want wist je dat vrouwen tijdens hun pensioen zo’n 35% minder te besteden hebben dan mannen?; vrouwen veel minder vaak fulltime werken, terwijl parttime per uur minder betaalt dan fulltime werk, deels omdat banen op hoog niveau vrijwel nooit als deeltijdbaan of baan met flexibele uren worden aangeboden?; dat 40% van de Nederlandse vrouwen niet financieel onafhankelijk is, waar 79% van de mannen dat wel is? Dat zijn zo’n 3,5 miljoen vrouwen in Nederland.
Met cijfers en feiten gaat het zo nog wel even door, maar hoe gaan we dan samen bereiken dat hier verandering in komt?
Financiële bewustwording en financiële vaardigheden
Tot 1956 moesten getrouwde vrouwen hun man om geld en toestemming vragen als ze bijvoorbeeld kleding of apparaten wilden kopen. Ook konden ze geen verzekeringen afsluiten of geld van de bank halen. Vrouwen waren ‘handelingsonbekwaam’, zoals dat indertijd werd genoemd. Dat is nog in het behoorlijk recente verleden, denk maar even terug: hou oud was jouw moeder of oma toen?
Misschien niet zo gek dus dat vrouwen een minder sterke ‘financiële redzaamheid’ hebben ontwikkeld dan mannen. Financiële redzaamheid, wat is dat precies?
WOMEN Inc. beschrijft het zo: je bent financieel redzaam als je weloverwogen keuzes maakt over je financiën waardoor die op zowel de korte als op de lange termijn in balans zijn. Het kan betekenen dat je je geldzaken zelf kunt regelen of weet wanneer je hulp zou moeten inroepen.
In 2018 heeft WOMEN Inc. een analyse gedaan in samenwerking met onderzoeksbureau Motivaction. Belangrijke conclusies uit dit onderzoek:
- Vrouwen en mannen verschillen opvallend van elkaar in financieel bewustzijn en financiële vaardigheden als het gaat om het beheren van hun dagelijkse geldzaken (Geld NU) en geldzaken in de toekomst (Geld LATER). ‘Geld nu’ en ‘Geld later’ zijn beide factoren die het Financiële IQ (FinQ) meten.
- Geld NU: Vrouwen zijn meer dan mannen gericht op geldzaken op de korte termijn en het goed regelen hiervan. Ze zijn hierin ook vaardiger dan mannen. Daarentegen denken ze beduidend minder vaak aan de lange termijn financiën zoals pensionering en het goed regelen hiervan. Ze ervaren financiële zaken als pensioen ook vaker dan mannen als ingewikkeld en complex.
- Geld LATER: Mannen zijn veel vaker dan vrouwen actief bezig met de lange termijn financiën en het goed regelen hiervan. Zo hebben ze ook vaker een goed financieel plan voor later vergeleken met vrouwen. Daarentegen zijn mannen juist minder bewust bezig met hun dagelijkse geldzaken en op dat gebied minder in balans dan vrouwen. Zo staan ze vaker rood, geven zij vaker meer geld uit dan er binnenkomt en vertonen ze meer (financieel) risicovol gedrag dan vrouwen.
De lagere financiële redzaamheid die uit het onderzoek naar voren komt heeft geen verband met het talent van vrouwen om verantwoord met financiën om te gaan. Daarbij zien we dat vrouwen over het algemeen juist beter uit de bus komen dan mannen als ze de kans nemen; bijvoorbeeld door beter te beleggen met meer rendement, relatief gezien meer van hun salaris aan het eind van de maand over te houden en ondernemingen te leiden die hogere winst maken.
Hoe kunnen we dan zorgen dat er meer bewustzijn ontstaat over de huidige financiële positie van vrouwen? En zij sterker betrokken raken bij de financiën voor de lange termijn? En wat kunnen we ontwerpen en ontwikkelen om ervoor te zorgen dat financiële planning en beslissingen meer in de belevingswereld van vrouwen terechtkomen? (En daarmee ook binnen relaties een vanzelfsprekende gezamenlijke taak om financiële onafhankelijkheid voor beide partners te garanderen?).
De ontwerpvraag is tweeledig: Het ontwerp waar we naar op zoek zijn sluit aan bij de specifieke behoeftes en belevingswereld van vrouwen. Het tweede deel van de uitdaging zit erin om het ontwerp ook daadwerkelijk in die belevingswereld te brengen. Wat zijn dan de momenten waarop je op een logische laagdrempelige manier
met het ontwerp in aanraking kunt komen? Waarbij je niet pas aan de slag gaat met een positieve financiële toekomst als het te laat is? Als je 18 wordt en je financiële verantwoordelijkheid opeens sterk stijgt? En moet het een digitale oplossing zijn, of is een fysiek component belangrijk om iets wat al abstract kan zijn tastbaar(der) te maken?
Hoe dan ook, we zoeken naar een positieve oplossing, die voor een brede doelgroep van vrouwen toegankelijk is. Het gaat daarbij niet enkel om klanten van ABN AMRO, we kijken breder naar een maatschappelijk perspectief waar we als bank ook een verantwoordelijkheid voor voelen. Want meer powerwomen met financiële kennis en skills kan alleen maar positief werken voor een gelijkwaardige positie van mannen en vrouwen in Nederland. En daar hebben we met heel Nederland nog behoorlijk wat aan te doen. Kortom: Hoe kunnen we met een concreet ontwerp komen wat voor meer gelijkheid gaat zorgen?
De opdrachtgever: ABN AMRO
ABN AMRO heeft een duidelijke en gedurfde doelstelling: banking for better, for generations to come. Als bank heeft ABN AMRO een enorme impact op de economie en maatschappij; door de juiste keuzes te maken, willen zij een positieve en duurzame bijdrage leveren.
Als strategisch speerpunt staan diversiteit en inclusie, en daarmee gelijke kansen bij de bank hoog op de agenda. ABN AMRO zet zich hier zowel intern als extern voor in en daagt zichzelf constant uit om te blijven groeien. Dat doet de bank onder meer met het bevorderen van gelijke behandeling en het bieden van gelijke kansen, het voorkomen van intimidatie, het uitbannen van discriminatie en het naleven van nationale en lokale arbeidswetgeving. ABN AMRO investeert hiervoor in trainingen, netwerken, kennis en gereedschappen om actief te kunnen werken aan een inclusieve, diverse en daarmee sterkere organisatie. De purpose van ABN AMRO vormt daarbij het vertrekpunt bij alles wat ze doen: nu, straks én overmorgen.
Binnen de afdeling Diversity and Inclusion werkt ABN AMRO actief aan gelijke kansen,. Binnen de bank, maar ook als ambassadeur en aanjager voor initiatieven buiten de bank. Gelijke kansen voor vrouwen is daarbij een belangrijk thema, waar de bank zich via het programma ‘Banking through a gender Lens’ voor inzet. Zo voerde ABN AMRO vorig jaar de eerste gendercampagne waar vrouwen bewuster werden gemaakt van hun financiële situatie, nu en in de toekomst. Ook voerde de bank gesprekken met vakbonden, NGO’s en klanten om te kijken hoe “gender” meer kan worden geborgd in het kredietbeleid van de bank. Vacatures werden genderneutraal gemaakt met als resultaat dat meer vrouwen solliciteren en sinds enige tijd sponsort de bank de voetbalvrouwen van Ajax. Daarnaast is ABN AMRO in nauwe samenwerking met de hockeybond de initiator van het programma ‘De Inhaalslag’ dat zich inzet voor gelijke kansen voor vrouwen in de hockeysport.
Programma
Financiële onafhankelijkheid is een groot maatschappelijk vraagstuk dat we binnen dit Lab niet gaan oplossen. Wel kunnen we een bijdrage leveren door met een concreet ontwerp te komen dat voor meer gelijkheid zorgt op dit thema. Drie ontwerpstudio’s, Studio Tast, Greenberry en Afdeling Buitengewone Zaken zijn gevraagd daarvoor een voorstel te ontwikkelen.
De studio’s worden uitgenodigd voor kennismakingsgesprekken op 8 en 10 juni en vervolgens voor de een kickoff op 14 juni met daaropvolgend nog een inhoudelijke sessie met experts en mogelijk ervaringsdeskundigen, waarna zij zelfstandig een concept ontwikkelen. Tussentijds staan gesprekken gepland met de opdrachtgever om de vorderingen te bespreken en de criteria, verwachtingen en praktische haalbaarheid te checken.
De drie studio’s presenteren hun concepten/eerste schetsen op 23 juli aan een selectiecommissie bestaande uit medewerkers van ABN AMRO (Florence Meesters, Imke Kadlecek, Nicole Bottger, Judith Sanders, Chantal Korteweg en een externe ontwerper/expert). Deze commissie selecteert aan de hand van de uitkomsten en het contact tijdens het traject welk concept binnen het What if Lab verder doorontwikkeld kan worden.
De ontwerper van het geselecteerde concept ontwikkelt dit verder tot een definitief concept: een uitgewerkt ontwerp. Hiervoor staat wederom een periode met verschillende tussentijdse gesprekken. Dit definitieve concept wordt op 30 augustus gepresenteerd aan ABN AMRO. Na deze presentatie kan een definitieve ‘GO’ worden gegeven voor de productie richting DDW. Daar wordt het ontwerp 9 dagen lang tentoongesteld op het Ketelhuisplein als ‘centerpiece’ van de presentatie van ABN AMRO, naast andere projecten en initiatieven van ABN AMRO die inclusiviteit en diversiteit versterken. De ontwerpers bedenken hierbij een manier hoe het concept tot leven komt tijdens DDW en stemmen dit af met Brandbase om tot een realistisch plan te komen.
ABN AMRO werkt samen met Brandbase aan de activatie rondom Dutch Design Week (DDW),. Het doel? Ervoor zorgen dat Nederland en de bezoekers van DDW weten dat ABN AMRO samen met Dutch Design Foundation (DDF) en Nederlandse ontwerpers de kracht van ontwerp inzetten om Nederland vooruit te helpen op het gebied van gelijke kansen. Dat is een onderdeel van de grotere boodschap van ABN AMRO: ‘De Inhaalslag'. Niet alleen als bank, maar als maatschappij hebben we nog veel terrein te winnen rondom gelijke kansen. En daar moeten we dus een inhaalslag op maken. Zo stelde ABN AMRO als onderdeel van de inhaalslag al eerder het inkomensverschil tussen mannen en vrouwen in het tophockey aan de kaak.
Naast Brandbase werkt ABN AMRO samen met het PR-bureau Glasnost. Aan hen de vraag om positieve landelijke media-aandacht te genereren rondom gelijke kansen in samenwerking met DDW.
Voor beide campagnes geldt dat de concepten mogelijk een rol gaan spelen. Hoe precies wordt momenteel uitgewerkt en wordt wanneer mogelijk gedeeld met de deelnemende ontwerpstudio’s.
Na afloop van het What if Lab gaan ABN AMRO en de ontwerper in overleg om te bepalen wat eventuele volgende stappen zijn in de doorontwikkeling van het uitgewerkte concept naar de praktijk.
Begeleiding
Gedurende het gehele proces bestaat de mogelijkheid voor overleg, feedback en ondersteuning rondom het onderwerp via Florence Meesters van ABN AMRO. Waar nodig zal zij collega’s en experts op dit gebied betrekken.
Lotte Douwes (namens DDF) zal als Lab Manager het What if Lab proces begeleiden.
De concepten worden getoetst door de selectiecommissie op onderstaande criteria. Ook dienen deze criteria als ondersteuning voor ontwerpers om hun ideeën tijdens het proces te toetsen en zo tot een impactvol concept te komen.
- Het ontwerp is in co-creatie ontwikkeld door een zo (gender) divers mogelijk team
- Het doel is een prototype voor een concreet product/dienst/beleving/template te ontwikkelen wat bijdraagt aan meer gelijkheid (en tegelijkertijd ook de dialoog over gelijke kansen opstart en bewustwording over de inhaalslag die we nog moeten maken creëert)
- Het ontwerp sluit aan bij een brede doelgroep waarvoor werken aan financiële onafhankelijkheid nu nog onbekend terrein is. Daarmee is bij de uitkomst dus ook nagedacht over inclusiviteit. (In de fase van concept naar uitwerking tijdens DDW kan wel besloten worden een eerste uitkomst te ontwikkelen die bij een specifieke doelgroep past)
- Het ontwerp is toegankelijk voor een breed publiek en kan breed ingezet worden om een grotere groep Nederlanders te bereiken, niet enkel tijdens Dutch Design Week;
- Het ontwerp is aansprekend en visueel aantrekkelijk.
- Met dit Lab spelen we in op een maatschappelijk probleem, emotie is hierin belangrijk. Het ontwerp moet mensen raken en daarmee nieuwe inzichten geven van het belang van werken aan gelijke kansen.
Gezien de korte doorlooptijd van dit What if Lab is in gezamenlijkheid met ABN AMRO besloten deelnemers via een gesloten oproep te verbinden aan dit What if Lab.
De voertaal van het What if Lab en de bijbehorende masterclass is Nederlands. Communicatie gedurende het ontwerpproces alsmede de presentaties van ontwerpers mag eventueel in het Engels gehouden worden. Documentatie en verslaglegging dienen in het Nederlands te worden aangeleverd.
Gezien de situatie rondom Covid-19 zal het grootste deel van dit What if Lab digitaal worden uitgevoerd. Masterclass, update meetings en presentaties zijn in de regel digitaal. In het tweede deel van het proces na selectie en toewerkend naar DDW kunnen waar nodig mogelijk live meetings worden ingepland.
Wie zijn de deelnemende studio’s?
- Studio Tast: www.studiotast.com
- Afdeling Buitengewone zaken: www.afdelingbuitengewonezaken.nl
- (ink): https://www.ink.team
De uitganspunten waarmee voor de deelnemende ontwerpers is gekozen:
- We zijn op zoek gegaan naar ontwerpstudio's die complexe materie kunnen in visueel aantrekkelijke en activerende uitkomsten.
- De ontwerpstudio’s hebben ervaring met soortgelijke projecten en presentaties. Het liefst al ervaring in het presenteren tijdens Dutch Design Week.
- De deelnemende ontwerpstudio's hebben een team waarvan de samenstelling een divers perspectief kan bieden.
- De ontwerpstudio’s kunnen verder ondersteund worden (klankbord en advies) door medewerkers van ABN AMRO die zich nu al binnen de bank inzetten als ambassadeurs van diversiteit en inclusie.
Aanmeldingen zijn gesloten
What if Lab is dit jaar goed vertegenwoordigd op Dutch Design Week 2024 (DDW24), met maar liefst vier verschillende...
Lees verderTijdens Dutch Design Week 2024 tonen we de tussentijdse resultaten van What if Lab: Caring Neighbourhoods met branchevereniging ActiZ...
Lees verderIn What if Lab: Equal Opportunities (2021) ging ABN AMRO samen met social design studio (ink). op zoek naar...
Lees verder